Ballast là gì? 8 thông tin thú vị mà bạn nên biết

Quốc Việt Lipo 27/08/2025 Lượt xem: 5569

Là thiết bị vô cùng quan trọng của đèn nhưng bạn thực sự hiểu ballast là gì? phân loại, nguyên lý hoạt động vai trò của ballast trong hệ thống đèn ra sao? Đừng lo, bài viết dưới đây sẽ được tổng hợp và giải đáp thắc mắc của bạn.

1.Ballast là gì?

1.1 Khái niệm Ballast là gì

Ballast hay còn gọi là chấn lưu, tăng phô,.. đây là thiết bị vô cùng quan trọng của đèn. Nó cung cấp lượng điện chính xác cho đèn khởi động và điều chỉnh dòng điện cho đèn hoạt động ổn định.

Có hai loại tăng phô (chấn lưu) phổ biến của đèn là chấn lưu điện tử và chấn lưu từ.

1.2 Ballast điện tử là gì?

Ballast điện tử (hay còn gọi là chấn lưu điện tử hoặc tăng phô điện tử) là một bộ phận thiết yếu trong đèn chiếu sáng, có vai trò chính là ổn định dòng điện, giới hạn cường độ dòng điện để bảo vệ bóng đèn không bị quá tải và hư hỏng.

Khác với ballast cơ (từ tính), ballast điện tử sử dụng công nghệ hiện đại hơn, giúp tăng hiệu suất năng lượng, khởi động đèn nhanh, giảm nhấp nháy và kéo dài tuổi thọ bóng đèn.

1.3 Ballast đèn huỳnh quang

Đèn huỳnh quang là thiết bị gần như không có trở kháng, do đó bộ tiểu âm bổ sung trở kháng giúp đèn hoạt động ổn định.

Tiêu chuẩn chấn lưu điện tử cho bóng đèn huỳnh quang bao gồm:

Quang năng trên đèn phải đạt tiêu chuẩn 14000/1200mm.
Hiệu suất của đèn phải lớn hơn 90%.
Khi hoạt động, nhiệt độ không vượt 55 độ C.

1.4 Ballast đèn xenon

Điểm khác biệt lớn nhất của ballast đèn xenon và chấn lưu thông thường đó là chức năng chuyển đổi điện từ DC sang AC.

Khi khởi động cần nguồn điện cao áp lớn (lên tới 23000V) để có thể phóng điện trong môi trường khí trơ và tạo ra ánh sáng.

Đảm bảo ổn định dòng điện cho đèn Xenon. Khi đạt độ sáng cực đại ballast có thêm nhiệm vụ đảm bảo điện áp luôn ở mức ổn định nhất. Đảm bảo cho việc chiếu sáng được diễn ra liên tục với cường độ ánh sáng luôn tốt nhất.

2. Phân loại Ballast (chấn lưu)

2.1 Ballast điện

Sử dụng công nghệ cũ, 2 phương thức khởi động khác nhau,
Giá thành rẻ là đặc điểm nổi bật nhất của chấn lưu điện.
Được sử dụng trong các loại đèn cao áp Sodium, đặc biệt phổ biến là chấn lưu đèn cao áp 250w cho hệ thống chiếu sáng đường phố và công nghiệp.
Nhược điểm loại ballast này là nhấp nháy khi sử dụng.

2.2 Ballast điện tử

Đặc điểm

Ballast điện tử bao gồm một cuộn dây nhỏ và những linh kiện điện tử. Đây là sản phẩm công nghệ mới, hoạt động yên lặng, không nhấp nháy như ballast điện từ và cũng tiết kiệm điện năng hiệu quả hơn.

Loại chấn lưu này khởi động ngay lập tức, đồng nghĩa với đèn khởi động nhanh hơn. Tuy nhiên nên lưu ý tránh việc bật tắt thường xuyên để tăng tuổi thọ cho đèn.

Nguyên lý hoạt động cơ bản

Ballast điện tử nhận điện áp xoay chiều từ lưới điện, sau đó:

Chỉnh lưu thành dòng một chiều.
Dùng mạch dao động tạo tần số cao (20–40 kHz).
Cung cấp điện áp khởi động và dòng ổn định cho bóng đèn.

Nhờ tần số cao này mà bóng sáng ngay, không rung nhấp nháy như ballast sắt từ.

Cách đấu ballast điện tử

Chuẩn bị dụng cụ

Ballast điện tử phù hợp loại bóng (T5, T8, compact…).
Bóng đèn huỳnh quang hoặc đèn tuýp.
Tua-vít, băng keo điện.
Găng tay cách điện.

Các bước đấu nối

Bước 1. Ngắt nguồn điện: Đảm bảo an toàn trước khi thao tác.
Bước 2. Xác định chân ballast: Ballast điện tử thường có 4 đến 6 đầu dây: 2 đầu vào (L và N) nối với nguồn điện; 2 hoặc 4 đầu ra nối với chân bóng đèn.
Bước 3. Đấu dây nguồn: Nối dây L và N của ballast vào nguồn điện 220V.
Bước 4. Đấu dây ra bóng đèn: Với bóng tuýp T8/T5, mỗi đầu đèn có 2 chân → nối ballast ra hai cực. Một số ballast có ký hiệu rõ ràng: “Lamp 1”, “Lamp 2”.
Bước 5. Kiểm tra và cố định: Dùng băng keo điện bọc kín mối nối. Gắn bóng đèn vào máng, bật nguồn để kiểm tra.

Sơ đồ mạch ballast điện tử

Các công suất ballast điện tử phổ biến

Ballast điện tử 18w

Ballast điện tử Philips EB-CI 1-4 18w 220-240V 50/60Hz sử dụng để ổn định dòng điện qua bóng đèn khi phát sáng. Đây là giải pháp tiết kiệm điện và nâng cao tuổi thọ cho bóng đèn huỳnh quang.

Ballast điện tử 36w

Đây là mẫu ballast sử dụng cho các loại đèn trong nhà với điện áp 220VAC. Chất liệu cấu tạo chính là nhựa và đồng.

Ballast điện tử 40w

Mẫu ballast này chủ yếu sử dụng cho dòng đèn tuýp huỳnh quang để chiếu sáng trong nhà.

2.3 Ballast từ

Có cấu tạo đơn giản chỉ bao gồm lá sắt được cuốn bởi dây đồng hoặc nhôm có tẩm lớp cách điện.

Đây là loại chấn lưu được lựa chọn nhiều bởi giá thành rẻ bởi được phát triển bằng công nghệ cũ.

Chấn lưu từ có giá thành rẻ trên thị trường

3. Nguyên lý hoạt động của Ballast như thế nào?

Ballast cơ bản là mạch chỉnh lưu và nghịch lưu kết hợp tạo ra xung điện xoay chiều có tần số từ 20 – 50 KHz đặt lên hai đầu đèn dưới sự cộng hưởng.

Trong mạch ballast thường có sự tham gia của các linh kiện bán dẫn như diode. Nếu bạn chưa rõ công dụng của diode, có thể tham khảo để hiểu rõ hơn vai trò của nó trong việc chỉnh lưu và ổn định dòng điện

4. Vai trò của Ballast đối với hệ thống chiếu sáng

Ballast được sử dụng để ổn định hoạt động cho các loại đèn. Việc tích hợp sử dụng ballast cho hệ thống chiếu sáng sẽ gia tăng tuổi thọ của đèn đồng thờ tiết kiệm chi phí sửa chữa, bảo dưỡng đèn khi gặp sự cố. Đây cũng chính là nội dung giải thích rõ trong bài viết chấn lưu có tác dụng gì.

Lắp đặt đơn giản dễ dàng cùng rất nhiều lợi ích đem lại, ballast là lựa chọn hàng đầu đối với hệ thống chiếu sáng.

5. Ứng dụng của ballast điện tử trong hệ thống chiếu sáng

Cung cấp điện thế cho bóng đèn phát sáng

Cung cấp điện thế để các bóng đèn có thể phát sáng được
Điện thế khởi động sẽ lớn hơn điện thế làm việc để đèn chiếu sáng
Ballast sẽ hợp điện thế ở nguồn với giá trị điện thế làm việc
Hạn chế đèn bị hư hỏng, tránh hồ quang xuất hiện, tổng trở đèn bị giảm tăng tuổi thọ chiếu sáng cho đèn lâu hơn

6. Tuổi thọ của Ballast

Tuổi thọ của ballast đèn LED sẽ không phụ thuộc vào số lần bật tắt như các loại bóng đèn thông thường

Nếu thường xuyên bật nhiều lần sẽ ảnh hưởng tới tuổi thọ của đèn vì ballast sẽ phải khởi động lại nhiều lần

Khi hiệu suất của chất lưu hoạt động kèm thì chất lượng chiếu sáng cũng bị giảm sút làm đèn mờ, nhấp nháy

7. Cách lắp đặt và kiểm tra chấn lưu điện tử

7.1 Đấu chấn lưu đèn tuýp LED

Bước 1: Ngắt nguồn điện để đảm bảo an toàn
Bước 2: Đấu trực tiếp 2 sợi dây ở đầu tăng phố vào 2 đầu của bóng đèn,4 sợi dây của tăng phô bên còn lại sẽ dùng 2 dây đấu trực tiếp vào 2 chui bóng
Bước 3: 2 dây còn lại sẽ đầu trực tiếp và công tắc của đèn
Bước 4: Lắp đèn tuýp LED vào kiểm tra lại 1 lượt và cắm điện kiểm tra độ sáng và hoàn thành

7.2 Đấu chấn lưu đèn huỳnh quang

Bước 1: Ngắt nguồn điện tổng để đảm bảo an toàn trong quá trình đấu đèn
Bước 2: Nối cực vị trí số 1 vào cực số 3 thông qua tắc te
Bước 3: Nối cực số 2 vào cực số 1 đầu chấn lưu và nối đầu còn lại của chấn lưu vào một dây điện nguồn
Bước 4: Nối cực số 4 của đầu còn lại vào dây nguồn của bóng đèn
Bước 5. Lắp bóng đèn vào máng, kiểm tra lại một lượt và cắm nguồn điện kiểm tra hoạt động.

8. Câu hỏi thường gặp

Câu 1: Đèn có balat lắp liền là gì?

Đèn có ballast lắp liền là loại đèn mà chấn lưu (ballast) được tích hợp sẵn bên trong thân đèn thay vì lắp rời bên ngoài. Nhờ vậy, việc lắp đặt trở nên đơn giản hơn, chỉ cần đấu trực tiếp vào nguồn điện là đèn có thể hoạt động.

Ưu điểm: gọn gàng, tiết kiệm không gian, dễ lắp đặt và thay thế.
Nhược điểm: khi ballast hỏng phải thay cả bộ đèn hoặc tháo rời để sửa chữa, chi phí thường cao hơn so với loại ballast rời.

Câu 2: Ballast đèn LED là gì?

Thực tế, đèn LED không sử dụng ballast như huỳnh quang hay cao áp, mà dùng driver LED. Driver LED có chức năng tương tự ballast: ổn định dòng điện, đổi điện xoay chiều (AC) thành điện một chiều (DC) phù hợp với LED, giúp đèn hoạt động ổn định, không bị quá áp hay cháy hỏng.

Nói cách khác, khi nhắc đến “ballast đèn LED” thì chính là driver LED – bộ nguồn điều khiển dòng điện cho chip LED.

Câu 3: Đèn LED có cần phải sử dụng Ballast không?

Đèn LED không cần chấn lưu, đơn giản bởi đèn cấp sẵn điện một chiều phù hợp với đèn Led. Trình điều khiển đèn Led có chức năng và cấu tạo khác với đèn huỳnh quang.

Một số mẫu đèn Led sử dụng Drive nhưng một số thì không bởi nhà sản xuất tích hợp sẵn trong bản mạch điều khiển phía trong hoặc cũng có thể tách rời nó ra bằng một trình điều khiển ngoài.

Câu 4: Khi nào nên thay chấn lưu?

Trong khoảng thời gian sử dụng chấn lưu tầm khoảng 3 năm thì hiệu suất hoạt động của nó sẽ giảm đi

Lâu dần sẽ có các vấn đề nhỏ xảy ra và ánh sáng bóng đèn sẽ tắt dần

Có thể nhận biết chấn lưu hỏng qua một số dấu hiệu như: bóng đèn mở dần, bị nhấp nháy liên tục, của đèn đổi màu sắc,…

Như vậy, bài viết trên đã tổng hợp tất cả thông tin của ballast là gì, nguyên lý hoạt động và các loại ballast phổ biến trên thị trường bạn cần biết khi sử dụng. Trước khi chọn loại ballast nên xác định dòng đèn, mục đích sử dụng, vị trí lắp đặt để đưa ra quyết định phù hợp.

Tham khảo các công suất đèn cao áp chuyên sử dụng Ballast để hoạt động, ổn định dòng điện và chiếu sáng hiệu quả:

5.0

795 Đánh giá